Een Liefhebersblik Op Makaya McCraven

Iedereen is dj. Iedereen is fotograaf. Iedereen is journalist. Als feestmaker blijf ik dan ook het liefst bij mij eigen leest, maar omdat er nog veel te weinig geschreven is over het nieuwe album van Makaya McCraven, heb ik mezelf toch wat stoute schoenen toegeëigend. 

Universal Beings E&F Sides is het vervolg op het vierzijdige vinyl van Makaya McCraven uit 2018, Universal Beings. Een moderne jazz klassieker, grotendeels improviserend tot stand gekomen in vier verschillende steden, met muzikanten uit de lokale scenes. Wanneer sessie-tijgers als Nubya Garcia, Jeff Parker, Brandee Younger en Shabaka Hutchings de garagedeuren sluiten en de tape laten lopen, weet je meteen dat er genoeg aan het tapijt zal blijven hangen voor een extra release. Makaya McCraven is daarom nog maar een keer met de mattenklopper in de weer gegaan en het resultaat is vorige week uitgekomen, Universal Beings E&F Sides.

De reden waarom er relatief weinig over geschreven is, zou kunnen zijn dat het niet echt klinkt als een album. Het is meer een compilatie. Het doet ergens denken aan de serie Ultimate Breaks & Beats waar spuitbusladingen vol jaren negentig hop hop fans mee opgevoed zijn. Deze serie was een schatkist van originals, van veelgebruikte samples. Er was in mijn begindagen als dj geen boeking waar niet een rijtje Ultimate Breaks & Beats vinyl mee naar toe ging. Nummers als Seven Minutes Of Funk, Let’s Dance To The Drummers Beat en U.F.O. gaven diepgang en context aan de dansmuziek van dat moment.

De muziek van Makaya klinkt ook zo, maar dan is er in dit geval nog geen rapper overheen gegaan. Al doet het in alles denken aan A Tribe Called Quest (Beat Science), The Beatnuts (The Hunt) of de beats van Diamond D (Her Name), het is geen generieke herhalingsoefening. De magische X factor van de E & F Sides als ook de A,B,C & D Sides is het improvisatie talent van Makaya en zijn oog (en oor (en neus)) voor de beste muzikanten uit de nieuwe jazz beweging van vooral Chicago, Los Angeles en Londen. Iets wat Mark Hollis van Talk Talk later in zijn carrière tot waanzin zou drijven, lijkt Makaya juist plezier te bieden. Elke keer op zoek naar ultiem spontane momenten in de oefenruimte. De artiest als doorgeefluik. Of zoals Rick Rubin het in een gesprek met David Lynch in de documentaire Shangri-La benoemt, “we’re like a radio”. Het is een kwestie van even intunen op de juiste frequenties en zenden maar.

De verwantschap met hip hop heeft alles te maken met de nadruk op de productie. Makaya is zowel bron als monding. Hij is zijn eigen Diamond D, zijn eigen Q-Tip. Hij samplet en loopt en bewerkt het resultaat van de lange jamsessies. Het is dezelfde werkwijze die zijn herinterpretatie van het Gil Scott-Heron album We’re New here zo mooi maakt. Lagen op lagen op lagen. “Make something, flip it and then reflip it” noemt hij het in de minidocumentaire die bij het album verscheen. Geen improvisatie zonder het stellen van vragen. Nergens is het eindproduct heilig. Muziek als momentopname. 

Volgens Kees van Kooten is schrijven vooral blijven zitten totdat het er staat. Het is met deze gedachte waarmee iemand als Nick Cave al jaren iedere dag vroeg opstaat om volledig in pak, een trommeltje boterhammen in de ene hand en een typemachine in de andere, naar het zelf in elkaar geknutseld kantoortje achter in zijn tuin te trekken. Om meters te maken. Om te schrijven. Totdat het er staat. Mijn platenkast staat vol met muziek uit deze school van creëren. Het zijn de liedjes die mijn emoties ordenen. Die naadloos aansluiten bij bepaalde buien of stemmingen. Please, Please, Please, Let Me Get What I Want. Het zijn de liedjes die bevestigend en daarmee geruststellend zijn in hun constante rol van betekenis. 

Aan de andere kant heb je de muziek die geen twee keer hetzelfde luistert. Die je niet meeneemt op een reis naar binnen, maar juist naar buiten. Die triviale zaken als gemoed of zelfs persoon ontstijgt. Makaya zit in die laatste categorie. Ook tijd is bijzaak. Je wordt in hetzelfde moment teruggeworpen naar de gewortelde muziek van Lonnie Smith als vooruit geslingerd naar een imaginaire rapper die reminiscet over ons. Kijk Back To The Future op Neflitx en luister dan naar Butterss Fly van Marty McCraven. Niks staat meer op zijn plek. E&F is O&M&G. Overgave de enige optie.